Ben jij een beetje zoals Annejet? Voelt het voor jou ook beklemmend, de gedachte dat je aan iemand vast zit, terwijl je tegelijkertijd zo graag een diepe relatie met iemand voor het leven zou willen? Ben jij ook in een relatie of zelfs een huwelijk gestapt waarin je voortdurend de nabijheid zoekt en tegelijk weg zou willen rennen? Weet dan dat je niet de enige bent!! Naast Annejet zijn er talloze mensen die hiertegenaan lopen in hun leven. Er zijn veel mensen bij wie het leven hun gezonde vertrouwen beschadigd heeft. Bij jou misschien ook wel. En vaak zonder dat je het door hebt. Dat heeft meestal met een veilige hechting te maken, die in gewone gevallen op jonge leeftijd plaats moet vinden. John Bowlby, een Engelse psychiater in de vorige eeuw kwam tot die conclusie na veel onderzoek, wat hij overigens kon staven met voorbeelden uit zijn eigen leven waarin zijn ouders emotioneel op grote afstand bleven. Er zijn vele manieren waarop zo’n onveilige hechting kan ontstaan, maar heel vaak ligt er een afwezigheid van één of meerdere ouders aan de basis van het probleem. Of de ouders zijn er wel, maar kunnen geen normale onvoorwaardelijke ouderliefde geven en dus geen gezonde emotionele band met hun kinderen opbouwen. Maar soms zijn er andere gebeurtenissen de oorzaak. Zoals ruzies tussen de ouders of echtscheiding, verwaarlozing of misbruik. Wellicht waren ouders lange tijd afwezig door ziekte of verblijf in het buitenland. Daar kan je als kind flink last van krijgen later. Of misschien heb je als kind of jong volwassene wel in onveilige landen gewoond met alle herinneringen daaraan. Het is ook een veel gezien fenomeen bij mensen die als asielzoeker hierheen kwamen. Maar het kan ook iets heel anders zijn, bijvoorbeeld dat je al als kind of jonge tiener seksuele ervaringen hebt gehad waar je natuurlijk niet aan toe was en die tegen je zin gebeurden; die dus meestal een groot gevoel van onveiligheid en wantrouwen hebben gegeven. Waardoor je je niet meer durft te hechten aan iemand. Dat niemand meer veilig voelt of betrouwbaar. Al dit soort situaties hebben veel impact op je ontwikkeling en kunnen maken dat je juist heel heftig reageert naar een nieuwe mogelijke partner. Dat je je heel intens wilt uitleveren en misschien ook vooral erg snel gaat. Omdat je veiligheid zoekt en vaste grond. Maar dat je, wanneer het er echt op aankomt, toch gaat twijfelen en je terug trekt. Dat het je benauwt. Dat je het niet aandurft.
Angst
En dat je boos wordt op die ander, omdat die niet doet wat jij verwacht of wilt. En die ander snapt daar niks van natuurlijk. Maar realiseer je dat het bijna zeker je angst is. Angst om afgewezen te worden, om niet leuk genoeg te zijn of angst om in een onveilige relatie te stappen. Angst dat je weer nieuwe ellende over je afroept. Het kan ook zijn dat je je zo onzeker voelt over de waarde van je eigen persoonlijkheid, dat wanneer je partner zich even terugtrekt om iets voor zichzelf te doen dit voor jou het signaal is dat de ander jou niet interessant meer vindt. Waardoor je flink ruzie gaat maken en de ander gaat opeisen. Wanneer die daar niet op ingaat is dat een reden om de relatie te verbreken of op scherp te zetten. En jij bent ervan overtuigd dat het aan die ander ligt. Die gaf jou immers niet wat je nodig had? Toch is de belangrijkste vraag die je jezelf moet stellen eigenlijk de volgende: Weet ik zelf wel wat ik nodig heb? Dus ga er maar eens voor zitten en schrijf op voor jezelf wat er bij je bovenkomt. In bovengenoemde relatievoorbeelden wordt het een soort ritueel van aantrekken en afstoten. Tot één van de twee er zo ziek van wordt dat de relatie toch verbroken wordt. Meestal voor altijd. En de kans is groot dat het een volgende keer in een nieuwe relatie (of misschien toch nog dezelfde herstelde relatie) weer net zo gaat, en nog moeilijker, omdat er weer een teleurstelling bij gekomen is. Het gekke is dat mensen met dit soort angst om zich te binden vaak ook nog eens iemand aantrekken die bang is om verlaten te worden. Dus waar de ene partner vrijheid nodig heeft om te kunnen ademhalen in een relatie, wordt de andere partner juist wanhopig eenzaam en verdrietig vam zulke vrijheid omdat die het als een persoonlijke afwijzing voelt. Ook dan ontstaat er grote verwijdering, omdat je allebei met angst te kampen hebt.
Durf je kwetsbaar te zijn?
Het is zo intens jammer en verdrietig dat partners elkaar vaak niet kunnen laten delen in wat hen ten diepste beroert. Dat ze niet kwetsbaar durven zijn. Dat ze vaak ook niet kunnen begrijpen dat de ruzies ontstaan door angst. Angst, juist om de ander kwijt te raken. Angst om op een negatieve manier “bespeeld” of “gemanipuleerd” te worden. Dus het ene woord van verwijt roept een ander woord van verwijt op of een terugtrekken. Meestal ontstaan zulke ruzies niet eens door gebrek aan liefde of verliefdheid. Maar daar gooi je het wel vaak op. Omdat je geprikkeld raakt door die ander die jou niet begrijpt (en wie jij ook niet begrijpt). Probeer dus eerst eens te bedenken wat hieraan ten grondslag kan liggen. Ben je inderdaad heel erg bang van binnen? Misschien zeg je: bang? Ik? Waarom zou ik? Maar toch, als je eerlijk bent is de kans groot dat er angst zit. Angst dat je relatie niet zo veilig is als je denkt. Waar zou die angst vandaan kunnen komen? Wat is er gebeurd in jouw leven dat het je zoveel moeite kost om iemand volledig te vertrouwen? Neem ook tijd samen hiervoor. Benoem dat er angst zit bij je. Dingen waar je zelf de vinger niet op kan leggen. Dat dat misschien wel de reden is dat je steeds ruzie maakt. Zeg dat je bang bent om de ander te verliezen en dat je daardoor misschien juist discussies voert of afstand neemt. Zeg dat je eigenlijk vlucht voor het diepe gevoel van liefde dat er is wat er is tussen jullie en wat tegelijk raakt aan je angst om te verliezen en bedrogen uit te komen. Je vertrouwt je eigen gevoel niet meer en daardoor eigenlijk die ander ook niet. Dat is heel naar om te horen, maar wanneer je uitspreekt dat je er graag samen mee aan de gang wilt gaan wordt het alweer anders. Realiseer je ook dat deze gevoelens er mogen zijn. Juist wanneer je er open over bent naar elkaar. Het is niet een verwijt naar je partner, maar een onmacht in jezelf waar jullie samen mee moeten leren omgaan. Raak er niet van in paniek. Deze gevoelens worden minder, wanneer ze er mogen zijn. Op het moment dat je ervan in paniek raakt en het niet deelt met de ander ga je dingen doen die je beter kunt vermijden misschien. Als je de relatie te benauwend vindt, maar ook wanneer je voelt dat de ander jou te claimend vindt, neem dan eens even afstand en kijk wat er gebeurt. Maar bespreek het wel samen. En dat moet geen afstand van vele dagen worden. Maar gewoon ieder even iets voor zichzelf te doen zoeken. Om op deze manier te leren verdragen dat je je niet fijn voelt en dat dat erbij hoort. En dat dat niets zegt over jullie liefde.
Het gekke is dat dit soort ontspanning al heel veel winst geeft. Je kan ervaren dat je niet wordt afgewezen of teleurgesteld. Maar jullie moeten het patroon wel herkennen en daarom is zelfonderzoek hier zo hard nodig. Het kan natuurlijk best zijn dat jullie verliefdheid gewoon van korte duur was, dat komt in het leven net zo goed voor, maar dan wisselt je gevoel meestal niet voortdurend. En als dat bij jou zo heen en weer gaat is dat toch vaak een patroon dat je in elke nieuwe relatie ook weer tegenkomt. Wanneer je soms even afstand neemt en benoemt naar elkaar dat je dat nodig hebt om je goed te voelen, dan weet je dat het er mag zijn. Dan kan je rustig denken wat je zou willen veranderen en hoe. Maar jezelf kwetsbaar opstellen is heel lastig als je zelf niet eens doorhebt dat er bij jullie onveiligheid van vroeger bij zit. Dus nogmaals: WAT HEB JIJ NODIG?
Overigens is dit mechanisme niet alleen in partnerrelaties een probleem. Ook in gewone vriendschappen kan het gebeuren dat dit diepe gevoel van wantrouwen en afwijzing je in de weg zit om normaal met de ander om te gaan. Zeker als het een vriend of vriendin is waar je een dieper contact mee zou willen. De angst dat de ander jou vast niet leuk vindt of integendeel, jou juist gaat claimen, heeft al menige vriendschap bedorven.
Zorg dat je als partners zeker samen een weg hieruit vindt. Misschien helpt het zoveel dat je relatie er een hele nieuwe dimensie bij krijgt. En als het je samen niet lukt, kom dan eens voor een paar gesprekken hier. Wie weet heb je dat stukje steun net nodig om verder te komen. Het zou toch heerlijk zijn als dat lukt!