Soms nemen de kleinste dingen de meeste ruimte in je hart in.
Er is al zo vaak over geschreven in psychologische boeken. Maar wat vinden we kritiek lastig!! We kunnen onszelf zo uitputten met het blijven malen over de negatieve woorden die iemand over ons heeft uitgestort. Meer dan over welk compliment ook. Dat vergeten we vaak weer snel.
In mijn praktijk had ik ook te maken met personen die diep gekwetst waren door kritiek, een verkeerde opmerking waar het ene woord het andere uitlokte en waardoor waardevolle relaties compleet verknoeid werden. Het greep zo diep in dat er hulp voor nodig was om te herstellen. Ik heb het hier over kritiek, zoals die meestal op een onverwacht moment op je afkomt. En ook soms vanuit een onverwachte hoek. Die kan je compleet uit je evenwicht brengen. In mijn leven maakte ik het zelf mee en ik moest mijn les leren om kritiek anders te benaderen. En gelukkig lukt het me steeds beter. Kritiek heeft namelijk “met mij” te maken, maar ook met “die ander”. Het helpt om mezelf dat voor te houden zonder de ander met verwijten te gaan overladen of alleen maar daar de schuld te leggen.
Ik wil het hier niet hebben over kritiek die komt van iemand met een persoonlijkheidsstoornis (denk aan narcisme of borderline of andere stoornissen); waarbij je de kritiek juist niet te veel op jezelf moet betrekken. Daar ligt meestal meer bij “de ander” dan bij jou. En daarbij heb je juist hulp nodig om het je niet al te veel aan te trekken.
Maar ook “gewone” kritiek kan ons behoorlijk raken. Terwijl het vaak maar een stukje waarheid is van één enkele persoon, gegeven op één bepaald stuk van je gedrag en niet over je hele persoonlijkheid. En het gaat over een moment, niet over je hele leven. Ik heb geleerd van Dr. Jonice Webb, deskundige als het over emotionele bagage gaat, dat je een filter nodig hebt, waardoor je je niet laat verlammen of beschadigen (https://drjonicewebb.com/want-to-cope-better-with-criticism-you-can-build-a-boundary-to-filter-it/).
Het is goed en nodig, voor ieder van ons, om te groeien. En dus ook om met kritiek te leren omgaan. Maar kritiek is niet altijd opbouwend. Het wordt regelmatig gegeven vanuit een negatieve houding, zoals irritatie of afgunst. En dan breekt het je af. En dat hakt erin. Daarom nu een pleidooi voor afstand. Voor dat “filter” waar Dr. Webb het over heeft.
Stel bij kritiek die je kwetst jezelf maar eens de volgende vragen:
Wie is die ander?
Hoe goed kent die ander mij?
Hoe geloofwaardig is hij/zij?
Welke bedoeling zit erachter?
Heeft die ander reden om me pijn te willen doen?
Is hij/zij boos of gekwetst door mij of door iemand anders?
Heeft die ander een punt?
Is het vanuit een betrouwbare bron? Is die ander dus serieus te nemen?
En zelf zou ik nog eraan willen toevoegen: Raakt het aan oude pijn? Want dan komt er een associatie mee van vroeger en dan komt het harder binnen dan het misschien bedoeld is.
Eigenlijk ga je de kritiek duiden. Dit filteren kost tijd en energie. Die heb je dus nodig. Daarom is het heilzaam om je te oefenen in zelfbeheersing en niet gelijk te reageren, maar het wel mee te nemen en dat eventueel ook te benoemen. Dat zijn we niet gewend, we reageren meestal direct. Of soms juist nooit meer. Maar oefen je dit, dan merk je dat het effect heeft. En is de kritiek terecht of is de criticus belangrijk voor je, kom er dan op terug. Zo niet, leg het dan naast je neer. En geef het niet vooral teveel ruimte in je hart.
Verder kan het zo zijn dat de kritiek helemaal niets over jou zegt, maar dat je toevallig de verkeerde persoon op de verkeerde plek was. Ook dan kan je het van je af laten glijden. Het was kennelijk niet echt voor jou bedoeld. Laat het dan ook echt los, want anders houdt het toch zijn invloed op je. Wanneer je boos blijft of je raakt verlamd en je sluit je af, dan heb je alleen maar pijn en een bezwaard hart. En dat ettert verder. Zorg dus dat je uit je verlamming komt of uit je bezeerdheid. Ga er iets mee doen, al is dat de keus om het naast je neer te leggen. Laat je dagen niet verzieken. Je kunt dit “filteren” leren. En ik weet uit ervaring: het helpt echt om zo in het leven te staan.